Covid-19 pandemisi, kendini geleceğe hazırlayan öğrenciler gibi hâlihazırda iş üretenler için de dijital okuryazarlığın önemini katlamış durumdadır. Zira bu gruplar, rutinlerinin dışına çıkarak on-line ortamda eğitimlerini almaya, işlerini teknolojiden yararlanarak sürdürmeye başlamıştır. Bu nedenle yazımızda, değeri böyle bir ortamda daha çok anlaşılan ve şüphesiz, gelecekte daha çok anlaşılacak olan “Dijital okuryazarlık nedir, neden gereklidir?” sorularının yanıtlarını arayacağız.
DİJİTAL OKURYAZARLIK NEDİR?
Dijital okuryazarlık hakkında kaynaklarda farklı tanımlamalara rastlamak mümkündür. American Library Association’a (ALA) göre dijital okuryazarlık, “Hem bilişsel hem de teknik beceriler gerektiren bilgiyi bulmak, değerlendirmek, oluşturmak ve iletmek için bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma yeteneği”dir.
Formüle etmek gerekirse dijital okuryazarlık; dijital araç bilgisinin, eleştirel düşünmenin ve sosyal katılımın toplamıdır. Nitelikli içeriğin tasarlanıp oluşturulması, bilgiye erişilmesi, bilginin kullanılması ve paylaşılması için dijital araçların kullanılması dijital araç bilgisidir. Eleştirel düşünme, ulaşılan bilgilerin gerçekliğinin, geçerliliğinin ve yararlı olup olmadığının sorgulanmasıdır. Sosyal katılım ise dijital mecrada bireylerle iletişime geçilmesi ve iş birliği yapılmasıdır. Bu tanımlamalardan da anlaşılacağı üzere, dijital okuryazarlığı sadece bilgiye erişme bilgisi olarak tanımlamak yanlıştır. Bu yetkinlik, içerisinde analiz etme, değerlendirme yetkinliğini de barındırır. Dijital okuryazarlık becerilerine örnek olarak herhangi bir sosyal medya kanalında çevrim içi profil oluşturmak ya da arama motorlarını kullanarak bir sorunun cevabına ulaşmak verilebilir.
NASIL İYİ BİR DİJİTAL OKURYAZAR OLUNUR?
İyi bir dijital okuryazar olunabilmesi için öncelikle teknoloji korkusunun üstesinden gelinmesi gerekir. Teknoloji, sadece ona ilgi duyanlar için değil, herkes içindir ve hayatın tüm alanlarına sirayet eder. Bu nedenle dijital okuryazarlığın eğitim ve kariyer dâhil olmak üzere hayata doğrudan katkıda bulunduğunun farkında olunmalı ve bu doğrultuda eğitime ağırlık verilmelidir. Eğitimin okul çağıyla sınırlandırılmaması, sürekli hâle getirilmesi de oldukça önemlidir.
Ayrıca:
Tüm akıllı cihazlardan ulaşılabilen dijital medya bilinçli bir şekilde kullanılmalıdır. Bu doğrultuda bilgi ve iletişim teknolojilerinin ne şekilde kullanılması gerektiği öğrenilmelidir. Ancak gerekli teknik bilgilere erişip becerileri geliştirdikten sonra nitelikli bilgiye kolayca ulaşmanın mümkün olacağı unutulmamalıdır. Öte yandan dijital medya, ona bağımlı hâle gelmeden etkin bir şekilde ve zaman etkin bir şekilde yönetilerek kullanılmalıdır. Dijital okuryazarlığın sınırları, sosyal medyayı iyi bir şekilde kullanıyor olmakla çizilemez. Dijital iletişim teknolojilerinin sağladığı, kişisel gelişime katkı sunan uygulamalardan yararlanmak, hem ferdî hem de toplumsal ilerleyiş için bilgileri sentezleyip yenilikçi içerikler oluşturmak da gerekir. Bu içerikleri oluştururken de etik ilkelere bağlı kalınmalı, hak ve sorumlulukların çizdiği çerçevenin dışına çıkılmamalıdır.
Dijital okuryazarlıkta eleştirel düşünme yetisinin önemi büyüktür. Zira dijital medya, geleneksel medyadan farklı olarak interaktif katılıma olanak sunan bir mecradır. Bu özelliği nedeniyle teyit edilmemiş bilgilerin milyonlarca kişiye ulaşması an meselesi olduğundan ulaşılan veriler eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşılarak farklı kaynaklardan da araştırılmalıdır. Tüm varlığımıza etki edebilecek güçte olması göz önünde bulundurulduğunda içerikleri (görsel ve yazı) sorgulamanın önemi ortaya çıkacaktır.
DİJİTAL OKURYAZARLIK NEDEN GEREKLİDİR?
Hayatın tüm alanına yayılmış olması nedeniyle teknoloji, günümüzde toplumların âdeta bir parçası niteliğindedir. Bu nedenle dijital okuryazarlık, belki de en çok teknolojik değişimlere ayak uydurabilmek için gerekli, denebilir.
Daha önce de andığımız pandemi, sosyal kısıtlamalara yol açarak dijitalleşmenin çok daha hızlı ilerlemesine yol açmış durumdadır. Yapılan çeşitli araştırmalar göstermektedir ki pandeminin etkilerinin hafiflemeye başlamasıyla ve/veya tamamen ortadan kalkmasıyla eski düzen tamamıyla yeniden kurulmayacak. Yani, kimi meslekler için uzaktan ve esnek çalışma kültürü, tüm dünyada kalıcı hâle gelecek. 21. yy. yetkinlikleri arasında gösterilen dijital okuryazarlık işte bu minvalde çok daha önemli hâle gelecek.
Elbette dijital okuryazarlığa duyulan tek gereklilik uzaktan çalışmayla ilintili değil. İşletmeler yeni teknolojilere giderek daha çok yatırım yapmakta ve bu nedenle çalışanlar yetkinliklerini geliştirmek, değişime uyum sağlamak durumda kalmaktadır. Yani, evet, yapay zekâ pek çok mesleği atıl duruma getirecek olsa da dijital okuryazarlık, ortaya çıkacak yeni roller için aranan yetkinlikler arasında olacak. Özetle 4. Sanayi Devrimi kapıdayken farkına varılması gereken en önemli nokta, dijital becerilerin her rol ve sektör için önemli olacağıdır.
Son olarak denilebilir ki dijital okuryazarlık, bilgi ve iletişim teknolojilerinin beraberinde getirdiği avantajlardan yararlanıp dezavantajlarından sakınmak için gereklidir.
Makers Consulting’ e ulaşın, dijital okuryazarlık ve çok daha fazlası hakkında gerekli bilgileri edinin : [email protected]
